Wie zijn slachtoffers van luchtvervuiling?

De slachtoffers van de luchtvervuiling zijn in de eerste plaats alle inwoners van de stad, en specifiek zij die wonen in smalle straten met een hoge behuizing, of in doorgangsstraten en sluipwegen. Door deze straten rijdens soms 400 tot 1000 auto’s, waaronder ook kleine trucks en bussen. Echter, er zijn enkele groepen die omwille van hun kwetsbare situatie onze specifieke aandacht vragen.

Kinderen zijn één van de meets kwetsbare slachtoffers van luchtvervuiling. Ze nemen namelijk veel meer luchtvervuiling op dan volwassenen. Daar zijn enkele redenen voor: ze zijn letterlijk kleiner, en bewegen zich dichter bij de grond en praktisch naast de uitlaatpijpen van auto’s. Ook kinderen in buggies bevinden zich op die hoogte. Daarnaast ademen ze ook een pak sneller, en krijgen ook zo meer verontreinigde stoffen binnen.

Het effect van luchtvervuiling op kinderen begint daarnaast ook heel vroeg: luchtvervuiling is gelinkt aan een laag geboortegewicht en verminderde longcapaciteit. Studies merken ook wel op dat wanneer de kinderen in een minder vervuilde omgeving beginnen te wonen, de gezondheidsklachten langzaam beter worden.

Ook de ouderen in onze samenleving ondervinden eerder meer last van luchtvervuiling. Zij hebben vaak reeds onderliggende aandoeningen waardoor ze kwetsbaarder zijn voor bijkomende gezondheidsklachten. Daarnaast hebben longklachten ook effect op de mobiliteit. Die mobiliteit is ook afhankelijk van het ontwerp van onze straten en parkjes: begaanbare voetpaden, genoeg tijd aan oversteekplaatsen en parkjes in de nabijheid met zitgelegenheid en groen helpen onze ouderen om niet geïsoleerd te geraken.

Hoe voelt dat nu, die luchtvervuiling?

Wat gebeurt wanneer dat fijn stof je lichaam binnenkomt?

Eerst en vooral, levert je lichaam hard werk. Zodra de giftige stoffen je lichaam binnenkomen, worden de witte bloedcellen eropaf gestuurd. Die gaan druk aan de slag, en eten het fijn stof op. Echter, de witte bloedcellen kunnen dat stof, dat zo hard als diamant is, niet verteren: fijn stof is zo hard als diamant! Het fijn stof komt terug vrij in de longblaasjes waar de uitwisseling plaatsheeft van zuurstof en CO2. Ondertussen, omdat je in de stad leeft, komt er bij elke ademteug opnieuw fijn stof in die longblaasjes terecht. Dus je ziet het al, er is een voortdurend aanvoer van fijn stof, het lichaam kan dat niet verteren, het stapelt zich op.

Hoe voel je dat nu, al dat fijn stof in je lichaam?

Je bent kortademig, dat voel je bij het trappen oplopen, of naar de winkel gaan.

‘s Nachts kan je last hebben van een piepende ademhaling.

Sommige personen krijgen een chronische longontsteking, en je kans op virusinfecties verhoogt.

Er is een grotere kans op ernstige ziektes zoals astma en kanker.

Baby’s kunnen geboren worden met een lager geboortegewicht.

Bronnen van luchtvervuiling

Wanneer we het hebben over luchtvervuiling, wordt er heel typisch gesproken over NO2 en roet (in het Engels: black carbon). Beide stoffen zijn typische producten van een hoge verkeersintensiteit en dan ook in hoge mate te vinden in de smalle straten van Antwerpen. In smalle straten met hoge bebouwing, blijft de toxische lucht gewoon hangen.

bronnen van NO2 in Antwerpen

Gemotoriseerd verkeer 75% 75%
handel, industrie en diensten 15% 15%
huishoudens 6% 6%
overigen 4% 4%

bon: Luchtkwaliteit in de Antwerpse agglomeratie (VMM. 2019)

Recht op Lucht meet de niveaus van NO2 of stikstofdioxide in de meest vervuilde straten in Antwerpen via meetbuisjes. De hoeveelheid stikstofoxiden die in de atmosfeer wordt uitgestoten als luchtvervuiling door de mens kan behoorlijk aanzienlijk zijn. Het wordt voornamelijk geproduceerd door wegverkeer en energieproductie.

Hoewel NO2 een primaire verontreinigende stof is, daagt het ook bij aan de vorming van secundaire verontreinigende stoffen, waarvan ozon de meest voorkomende is. Smog, dat het meest voorkomt op zonnige, droge locaties, ontstaat wanneer NO2 wordt blootgesteld aan zonlicht, splitst en een zuurstofion (O) afgeeft. De vrijgekomen O combineert met zuurstofmolecuul (O2) en vormt ozon (O3).

NO2-niveaus binnenshuis zijn het resultaat van zowel binnen- als buitenbronnen. Terwijl NO2 binnenshuis wordt geproduceerd door niet-geventileerde kachels en gasfornuizen, kunnen hoge NO2-niveaus buitenshuis, afkomstig van lokaal verkeer en andere verbrandingsbronnen, de niveaus binnenshuis beïnvloeden.

Roet, of black carbon, is een verzamelnaam voor fijnstof luchtverontreiniging, ook wel eens vermeldt als PM2,5; schaadt onze gezondheid en draagt bij aan klimaatverandering.

Roet wordt gevormd door de onvolledige verbranding van fossiele brandstoffen, hout en andere brandstoffen. Volledige verbranding zou alle koolstof in de brandstof omzetten in koolstofdioxide (CO2), maar de verbranding is nooit volledig, waardoor onder anderen CO2, koolstofmonoxide, en zwarte koolstofdeeltjes gevormd. Het complexe mengsel van fijn stof dat ontstaat bij onvolledige verbranding wordt vaak roet genoemd.

Dit fijn stof blijft slechts kort in onze atmosfeer, het heeft een levensduur van enkele dagen tot weken na het vrijkomen. Gedurende deze korte periode kan het echter aanzienlijke directe en indirecte gevolgen hebben voor het klimaat, de cryosfeer (sneeuw en ijs), de landbouw en de menselijke gezondheid.