Vrijwilligers van Recht op Lucht volgden in 2021 de luchtkwaliteit op in 12 Antwerpse streetcanyons, smalle straten met hoge bebouwing en een hoge verkeersintensiteit.

Uit deze resultaten blijkt:

• De luchtkwaliteit is in verschillende streetcanyons slechter dan op de Antwerpse Ring. In 3 streetcanyons is de luchtvervuiling erger dan op de Antwerpse Ring. In de Van Maerlantstraat is de concentratie NO2 zelfs zo’n 15% hoger dan op de Antwerpse Ring. In 5 bijkomende streetcanyons is de luchtkwaliteit nauwelijks beter dan op de Ring (concentratie NO2 minder 10% lager).
• Nergens wordt de gezondheidsnorm van de wereldgezondheidsorganisatie (WGO) voor NO2 gehaald (10 μg/m3). Op de meeste meetpunten is het gemeten jaargemiddelde zelfs meer dan drie maal hoger dan die veilige gezondheidsnorm.
• Zeven jaar na de deadline wordt de wettelijke norm voor NO2-concentraties in de lucht (40 μg/m3) nog steeds niet gehaald: Recht op Lucht stelde op 4 locaties in 3 straten overschrijdingen vast. Het gaat om de Cassierstraat, de Pothoekstraat en de Deurnsebaan.
• Twee van de vier locaties waar een overschrijding werd vastgesteld liggen buiten de Lage-emissiezone, nl. op de Deurnsebaan in Merksem.
• Ook aan het VMM meetstation in de Van Maerlantstraat was de jaargemiddelde concentratie boven de wettelijke norm. In 2021 werd in Antwerpen op minstens 5 plaatsen de wettelijke norm voor NO2 overschreden.
• In 2020 zorgde de lockdown-maatregelen voor een tijdelijke verbetering van de luchtkwaliteit. In 2021 was de luchtkwaliteit opnieuw slechter dan in 2020. Aangezien ook in 2021 nog maatregelen van kracht waren is het mogelijk dat in 2022 de luchtkwaliteit nog zal verslechteren ten opzichte van 2021.

De resultaten zijn vrij beschikbaar op https://github.com/jorisvandenbossche/recht-op-lucht-data

De metingen werden uitgevoerd met behulp van Palmes diffusiebuisjes die aangeleverd en geanalyseerd werden door het onafhankelijke Nederlandse ingenieursbureau Buro Blauw. Een jaar lang werden de buisjes vierwekelijks vervangen. Daarnaast werden kalibratiemetingen uitgevoerd aan twee officiële meetstations van de Vlaamse Milieumaatschappij. Met behulp van de kalibratie konden we de jaargemiddelde concentratie aan NO2 bepalen, conform de Europese regelgeving.

Recht op Lucht vraagt aan de bevoegde overheden om met hoogdringendheid maatregelen te nemen om de luchtkwaliteit in streetcanyons te verbeteren en de gezondheid van de bewoners te beschermen. De huidige maatregelen, waaronder de Lage Emissiezone, volstaan niet. De geplande overkapping van de Ring zal een (beperkte) verbetering betekenen voor de luchtkwaliteit in de directe omgeving van de overkapte delen van de Ring, maar dit zal weinig of geen effect hebben op de luchtkwaliteit in de Antwerpse streetcanyons. Gezien het lokale verkeer er de belangrijkste bron is van luchtvervuiling (NO2) moeten er maatregelen genomen worden om het lokaal gemotoriseerd verkeer in streetcanyons te verminderen. Deze laatste doelstelling werd herhaaldelijk aangekondigd in vele (vroegere en huidige) beleidsplannen maar bleef tot nog toe dode letter. Verder bestaat er een enorm scala aan mogelijke beleidsingrepen om de gezondheid van de Antwerpenaar te beschermen en te verbeteren. Het is onbegrijpelijk en onverantwoord dat het stadsbestuur hier geen gebruik van maakt.

Figuur 3: Jaargemiddelde NO2-concentraties in 2021 gemeten met passieve samplers en automatische monitors (VMM).

In de pers

Gazet van Antwerpen: In drie Antwerpse straten meer luchtvervuiling gemeten dan op Ring: “Deze ‘street canyons’ blijven een probleem”
(link: https://www.gva.be/cnt/dmf20221016_95369149)

Het Laatste Nieuws: Actiegroep blijft slechte luchtkwaliteit vaststellen in Antwerpse ‘street canyons’: in drie straten meer luchtvervuiling gemeten dan op Ring
(link: https://www.hln.be/antwerpen/actiegroep-blijft-slechte-luchtkwaliteit-vaststellen-in-antwerpse-street-canyons-in-drie-straten-meer-luchtvervuiling-gemeten-dan-op-ring~a0b3a118/)

Het Nieuwsblad: In drie Antwerpse straten meer luchtvervuiling gemeten dan op Ring: “Deze ‘street canyons’ blijven een probleem”
(link: https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20221016_95369149)